Mutlu, huzurlu ve sağlıklı olması için elinizden gelen her şeyi yaptığınız kediniz acaba biraz stresli mi? Kedilerde stres nedir? Belirtileri nelerdir?
Hadi birlikte bakalım!
Stres Nedir?
Stres, çevresel değişimlerin, bireyin uyum sağlama kapasitesini aştığı, özellikle öngörülemezlik ve kontrol edilemezliği içeren durumlarla sınırlandırılabilir.
Strese karşı verilen davranışsal tepkiler (SB) ise aslında, bireyin hayatta kalmasına yardımcı olan evrimsel bir adaptif yanıttır. Yani birey stresin kaynağına uyum sağlamaya çalışırken davranışsal ve bedensel değişimler geçirmektedir.
Zamanında müdahale edilmemiş fazla stres, kedinizin zihinsel ve fiziksel sağlığında uzun vadeli sorunlara yol açabilir.
Kedilerde Stresin Nedenleri:
1. Öngörülemezlik
Yapılan çalışmalar kedilerde strese neden olan en büyük etmenin “öngörülemezlik” olduğunu göstermektedir.
Kediler günlük hayatlarını öngörebilmek isterler. Bunun anlamı ana yemeklerini ve sularını gün içinde nerede ve ne kadar bulacaklarından, nerede uyurlarsa rahatsız edilmeyeceklerinden, hangi durumlarda hangi tepkilerle karşılaşacaklarından, evde kimlerin ne zaman var olacağından, hangi eşyaların nerede bulunduğundan ve bulunacağından emin olmalarına dair istikrar ihtiyaçlarıdır.
Sizin için sadece, “yeri bir metre değişmiş bir koltuk” onun için, “bir tehdit algılandığında geri çekilecek bir saklanma alanına erişim sağlayabileceğine asla emin olamayacağı bir ortamda yaşamak”tır.
Kedilerdeki en büyük stres kaynağı olan öngörülemezlik unsuruna neden olan durumlardan bazıları:
Evde yeni bir birey
Güvenli alan bulma sorunu
Taşınma, tadilat veya sayıca fazla eşya değişiklikleri
Evin kokusunun değişimi
Gök gürültüleri, havai fişekler
Sık veteriner ziyaretleri
Pansiyonda kalmaları durumu
Eve sık sık farklı insanların gelmesi
İstemedikleri zamanlarda okşanma
Uyurlarken uyandırılma
Eğer sık sık misafirinizin gelmesi, taşınmalar, eşya değişiklikleri hayatınızın bir parçasıysa kedinizin bebekliğinden itibaren mizacını buna göre şekillendirmeniz gerekmektedir.
Çünkü kedilerdeki stres tepkisi büyük ölçüde patili bireyin mizacına bağlıdır. Kedinin dengeli bir mizaç geliştirmesine katkıda bulunan yetiştirme ve yetiştirme stratejileri de bu nedenle oldukça faydalıdır.
Aynı zamanda evi yeni bir bireyin yerleşecek olduğu durumlarda, bu bireyin insan ya da patili birey olması durumuna bağlı olarak gerekli stratejileri uygulayarak ilerlemek oldukça önemlidir.
Özetle kedilerde strese neden olan öngörülemezlik durumu, aslında, kolaylıkla yönetilebilecek ve strese neden olmaksızın atlatılabilecekler unsurlardan kaynaklanmaktadır.
İnsan-Kedi Bağının Zayıf Olması:
Çoğu durumda, zayıf bir insan-kedi bağı ya uygunsuz sosyalleşmenin ya da ceza kullanmak gibi yetersiz davranışların bir sonucudur.
Kedi davranışları hakkında bilgi eksikliği olan kişiler için bu sorunu yaşamak en olası senaryodur.
İnsanların, kedi davranışına tepkilerindeki tutarsızlık, yine öngörülemezliğe bağlanarak kronik strese neden olabilir.
Eksik Beslenme:
Tıpkı insanlarda olduğu gibi kedilerde de:
Yeterli vitamin alımı,
Esansiyel aminoasitler yönünden yeterli beslenme,
Toksinlerden, kimyasallardan, aromalardan arınmış gıdalar tercih etme,
Antioksidan yönünden zengin beslenme
L-triptofan alımı gibi unsurlar stresin varlığını ortadan kaldırmak ya da oluşumunu önlemek açısından büyük önem taşır.
Kısırlaştırılmamış Olması:
Kısırlaştırma yapılmaması kedilerde sağlık sorunlarına neden olan strese ek rahim iltihaplanmasına (Pyometra), rahim tümör ve kistlerine (Kistik Endometrial Hiperplazi), yumurtalık kistlerine (Polikistik Ovarium) de neden olmaktadır.
Kedilerde Stres Belirtileri:
Kediler hastalıklarını saklamakta ustadırlar. Ama streslerini saklamak onlar için hiç kolay değildir.
Hayatınızdaki bu muhteşem patili birey:
Sizinle etkileşim kurmaktan kaçınıyorsa,
Eskisinden daha kolay sinirleniyor ya da tam içine kapanıyor ve tepkisiz kalıyorsa,
Sık sık kambur duruyorsa,
Sırtı seğiriyorsa,
Sık sık saklanıyorsa,
Sık sık kusuyorsa
Etrafı büyümüş göz bebekleriyle izliyorsa,
Sık sık dudaklarını yalıyor ve yutkunuyorsa,
İdrarını kum kabına yapmayı reddediyorsa
Ölü tırnakları temizlemek için yaptığı tırmalamalar arttıysa endişelendiği bazı konular var demektir.
NOT: Kum kabını kullanmayı reddetmenin bir diğer nedeni kum kabının düzenli temizlenmemesi olabilir.
Kum kabını temiz tutmanın kedilerde eve idrar yapma sorununu çözmeye yardım edebileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır.
Kedilerde Stresin Neden Olduğu Fiziksel Sorunlar:
İdrar yolu sorunları
Bağırsak ve sindirim problemleri (yumuşak dışkı, ishal veya kabızlık)
Gastrointestinal sorunların oluşmasına bağlı kusma
Cilt sorunları (Çene aknesi başta olmak üzere)
Bağışıklık tepkisinde düşüş.
Kedi herpes virüsünün yeniden aktivasyonu
Üst solunum yolu enfeksiyonlara yaklaşık beş kat daha yatkın olunması
Kedi idiyopatik sistiti (FIC) ve devamında idrarını kumuna yapmama davranışı.
Kedilerde Stresin Neden Olduğu Davranışsal Sorunlar:
İştahta azalma, seçicilik ya da nadiren iştahta aşırı artış.
Kişisel bakıma ayırdığı sürenin kompulsiyon derecesinde artması ya da nadiren çok azalması.
Fiziksel aktivite ve oyunculuğun azalması.
Merak güdüsünün azalması.
Göz teması kurmada azalma.
Sizinle geçirdiği zamanda azalma.
Uyuma süresinde azalma.
Aniden bağırmaya başlama.
Saklanma tutumu.
İdrar püskürtme ya da kumu dışında idrar yapma davranışında artma.
Saldırgan davranışlarda artış
Zorlayıcı davranışlar (Obsesyon)
Kedilerde Stresin Ortadan Kaldırılması İçin Yapılması Gerekenler:
1. Kedinizin kendisini rahat hissettiği ve tüm önemli kaynaklara sahip olduğu güvenli bir ev ortamı sağlayın.
2. Onunla her gün oyun oynamayı ihmal etmeyin. Kediler doğal hayatlarında, zamanlarının büyük bir kısmını yiyecek aramakla geçirdiklerinden, sevdiği bir yiyeceği bulma oyunları oynayabilir. Herhangi bir oyundan sonra sevdiği bir yiyecek vererek avlanma hissini yaşatabilirsiniz.
3. Bir avı yeterince yakalamış olmak, heyecanı törpüler. Bu nedenle oyuncakları düzenli aralıklarla değiştirilmelidir. Kedilerin hayal gücü oldukça geniştir. Bu nedenle bir kâğıt parçası ile yapacağınız bir oyuncağı bir örtünün altına saklayıp kıpırdatmak bile onun için heyecan verici yeni bir deneyim oluşturabilir.
4. Kediler dikey alanı bir izleme ve saklanma alanı olarak kullandıklarından, dikey veya üç boyutlu bir alan (örn. raflar, kedi ağaçları veya platformlar) sağlayabilirsiniz. Vücuduna uygun bir ahşabı, kayıp düşmemesi için bir kumaşla kaplayıp zıplayabileceği bir yükseklik seçerek duvara monte etmeniz bile onun için önemli olacaktır.
5. Yapılan bazı araştırmalar saklanma yeri sağlamanın kedilerde stresi azalttığını göstermektedir.
Saklandığında fark etmemiş gibi yapmanız ve sizi korkuttuğunda bir adım geriye kaçmanız bu alanın saklanmaya uygun olduğu konusunda emin olmasını sağlayacak ve hayal gücünü tetikleyen bir stres anı yaşadığında gidebileceği bu yerde güvende hissedecektir.
Bu bölgeleri genellikle kendileri seçerler ancak siz de mevcut bölgeyi, onun orada olmadığı sırada, daha konforlu bir hale getirebilirsiniz. Örneğin; perdenin olduğu bölgede belli bir yerde durma alışkanlığı varsa burada içinde yastık olan üstü kapalı bir kutu bulundurabilirsiniz.
6. Kum kabı, dinlenme alanı ve mama alanı farklı bölümlerde olmalıdır. Kediler sık sık ama az yemek yerler. Yedikten sonra bu yemeği tekrar görmek istemezler. Belki kedinizin iştahla yediği bir yemeği yarıda bırakıp gömmeye çalıştığı bir sahne hatırlıyorsunuzdur. Bunun nedeni bu yemek için ayırdığı zamanın sona ermesidir. Artık oyun ya da uyku zamanıdır. Bunun için gideceği yer, tam da bu nedenle farklı olmalıdır. Kumları ise bir daha asla karşılaşmak istemedikleri maddeler içermektedir. Bu nedenle onu ne yemek yerken ne oyun oynarken ne de uyurken görmek isterler. Bir dahaki tuvalet ihtiyaçlarında, bir önceki eserlerini görmek dahi onlar için hoş olmayan bir deneyimdir.
7. Kedilerin tırmalamak için güçlü bir motivasyona sahiptir. Bu nedenle, tırmalama alanları sağlamak önemli bir yaşam kalitesi zenginleştirme unsurudur. Tırnaklarının her zaman kaçışa hazır olması gerekir. Kaçış sırasında tırmanacağını hayal eder ve soyulan ön tırnak aniden koparsa onun düşmesine neden olacaktır. Bu nedenle tırmalayarak, soyulan ya da soyulmaya yatkın parçaları vücudundan uzaklaştırdığına sık sık emin olmalıdır.
8. Stres ve mizacın birbiriyle yakından ilişkilidir. Yavru kedilerin hassas dönemlerde yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde karşılaşabilecekleri tüm uyaranlarla temas halinde olmaları çok önemlidir; aksi takdirde, korku gibi olumsuz bir duygusal durumla veya saldırganlık gibi uygunsuz bir davranışla tepki vermeleri muhtemeldir. Örneğin, elektrikli süpürge kullanırken, her seferinde süpürgeyi çalışır halde bırakıp kedinizle oyun oynar ve bu sesi onun için normalleştirmeye başlarsanız, büyüdüğünde bu onu korkutmayacaktır. Sık sık seyahat edeceği bir hayatı olacaksa seyahatleri onun için eğlenceli hale getirdiğiniz kısa kısa seyahatler içeren bir bebeklik ve çocukluk yaşatmanız gerekecektir.
9. Seyahate alıştırdığınız bir kedinin bile sevmeyeceği o yer: Veteriner Klinikleri. Veteriner ziyaretlerinizi daha etkin kullanmanız bu nedenle önemlidir. Unutmayın, bu onun için asla keyifli olmayacak ve varsa, mevcut hastalığı, bu stresten de etkileniyor olacak. Bu nedenle ziyaretinizden önce veteriner hekiminize ön bilgi verin, aldığınız bilgiye göre ön bilgi edinin ve ziyaretinizi olabildiğince kısa tutun.
10. Her gün serum ya da enjeksiyon tedavisi gereken durumlarda, veteriner hekiminiz klinikte yatışı şart olarak sunmadı ise, eve götürüp tedaviye her gün getirmenin sizin için zor olduğu noktada bile, orada kalmanın onun için çok daha zor ve iyileşmesi için zorlayıcı olduğunu unutmayın. Veteriner hekim gözetiminin şart olmadığının belirtildiği durumlarda evinize götürmenin önemini unutmayın.
11. Sahipler tarafından ceza verilmesinden önemle tamamen kaçınılmalıdır. Kontrolcü ve hayalci bir birey için en büyük dehşet, en yakınına bile güvenemeyecek olma hissidir. Elbette sınırlarını belirleyin. Ancak bunu, onu cezalandırarak yapmanız hem aranızdaki bağı zayıflatacak hem de onun yaşam kalitesini düşürecektir.
12. Tıpkı insanlarda olduğu, elbette beslenme bu en büyük koruyucu ve yardımcı. Beslenme ile vücuda, stresle baş etmesini sağlayacak gücü vermek önemlidir. Olabildiğince doğal kaynaklar kullanarak, zorunlu olarak sunduğunuz kimyasal içerikli (mamalarda yer alan koruyucu ve aromalar gibi) ürünlerin verdiği hasarı telafi etmeli ve doğal l-triptofan kaynaklarıyla destekleyerek vücudunun ihtiyacı olan serotonin ve melatonini salgılamasını desteklemelisiniz. Böylece stresle baş etmekte ve uyku düzenini sağlamakta büyük bir destek daha verebilirsiniz.
Spirulina C ve Spirulina C Maxi’nin tüm bu özellikleriyle, günde sadece 1 gramı ile verdiği büyük destekler kanıtlanmıştır.
Spirulina C ve Spirulina C Maxi günlük l-triptofan ihtiyacının tamamını karşılar ve strese karşı ilk ve büyük savunmasını sağlar. İçerdiği onlarca besin ögesi ile günlük diyetini tamamlar. İçerdiği güçlü antioksidanlarla bağışıklık tepkisini güçlendirir. Yapılan çalışmalar, doğal yapısında içerdiği antioksidanların, doğal yapısında içerdiği l-triptofanın etkisini güçlendirdiğini kanıtlamıştır. Daha detaylı bilgi için “Patili Bireyler ve Spirulina” sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Comments